Alloplastyka stawu kolanowego jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów ortopedycznych zaraz obok endoprotezy biodra. Operacja ta polega na wycięciu zniszczonych powierzchni stawu kolanowego i zastąpienie ich elementami sztucznymi czyli protezą. Zbudowana jest ona z trzech zasadniczych części: dwóch metalowych umocowanych na końcach stawowych kości udowej i piszczelowej oraz zlokalizowanej między nimi wkładki polietylenowej . Powszechniejsze jest mocowanie elementów protezy do kości specjalnym klejem potocznie nazywanym cementem. Można również zamocować protezę bezcementowo przy sprzyjających warunkach anatomicznych. Zastąpienie stawu kolanowego protezą jest niezbędne wówczas, kiedy jego uszkodzenia wykluczają leczenie pozwalające zachować naturalny staw.
Zabieg ten wykonuje się u pacjentów u których doszło do zniszczenia powierzchni stawowych na skutek: choroby zwyrodnieniowej, chorób zapalnych zwłaszcza reumatoidalnego zapalenia stawów, przeżytych urazów (wrodzonych lub nabytych),zniekształceniach stawu kolanowego.
- uporczywy ból utrzymujący się przez większą część dnia z niewielką lub krótkotrwałą poprawą po lekach przeciwbólowych
- trudności ze wstaniem z pozycji siedzącej
- trudności w chodzeniu, szczególnie po schodach
- ograniczenie codziennej aktywności życiowej
- zaburzenia osi kończyn dolnych
- przykurcze i zaburzenia osi nie poddające się leczeniu zachowawczemu
- zły stan ogólny pacjenta
- choroba zakrzepowo-zatorowa
- rozległe żylaki kończyn dolnych
- ograniczenie codziennej aktywności życiowej
- czynne ogniska infekcyjne (choroby zębów, infekcje dróg moczowych, zmiany troficzne skóry podudzi np. w przebiegu w cukrzycy).
Każdy pacjent zakwalifikowany do zabiegu zobligowany zostaje do wykonania badań laboratoryjnych (ich zakres uzależniony jest od wieku i stanu ogólnego) tj:
- morfologia krwi
- APTT (krzepliwość krwi)
- jonogram
- grupa krwi
- badanie ogólne moczu
- EKG (obowiązkowo po 40 roku życia)
- RTG klatki piersiowej (zdjęcie aktualne, zrobione najwcześniej pół roku przed planowanym zabiegiem)
Wszystkie dodatkowe badania zalecone przez lekarza w trakcie konsultacji Mogą zostać zlecone inne badania dodatkowe, w celu określenia aktualnego stanu zdrowia, np. w przypadku chorób tarczycy – wymagane są aktualne badania TSH, FT3,FT4.
- Pacjent powinien wykonać cykl szczepień przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby,
- Jeżeli chory leczy się specjalistycznie, szczególnie na choroby serca, cukrzycę, żylaki kończyn dolnych powinien posiadać konsultację specjalistyczną o braku przeciwwskazań do leczenia operacyjnego oraz ewentualnych zaleceniach terapeutycznych na czas pobytu w Klinice
- W okresie 10 dni przed zabiegiem należy unikać przyjmowania leków zawierających kwas acetylosalicylowy (np. Acard, Aesan, Aspiryny, Polopiryny), preparatów acenokumarolu (np. Acenokumarol, Syncumar, Cintrom), ponieważ leki tych grup zwiększają ryzyko nadmiernego krwawienia w trakcie operacji i w okresie pooperacyjnym, co powoduje wzrost możliwości powikłań.
- Wskazane jest uzyskanie konsultacji stomatologicznej celem wykluczenia przewlekłych ognisk zapalnych w obrębie jamy ustnej. Obecność infekcji w jamie ustnej zagraża przedostaniem bakterii drogą krwionośną i zakażeniem protezy co wywołuje jej obluzowanie i konieczność ponownego zabiegu.
- Zalecona jest normalizacja masy ciała. Nadmierna masa ciała zwiększa szybkość „zużywania” endoprotezy.
- Poprawa kondycji fizycznej przed zabiegiem zaowocuje szybszym powrotem do pełnej sprawności po zabiegu. Szczególnie zalecone jest wzmocnienie mięśni kończyny dolnej i górnej
- Pacjent powinien zorganizować sobie funkcjonowanie w domu po zabiegu. Ustawienie mebli umożliwiające chodzenie o kulach lub z balkonikiem, usunięcie przedmiotów o które można potknąć się w trakcie chodzenia, eliminując w ten sposób ryzyko upadku. Zapewnić pomoc innych osób (transport z Kliniki, przygotowywanie posiłków)
Planowy zabieg operacyjny nie może zostać wykonany w przypadku złego stanu zdrowia pacjenta, w dniu zaplanowanej operacji. Wszelkiego rodzaju infekcje bakteryjne, czy wirusowe oraz nieustabilizowane choroby przewlekłe, spowodują odstąpienie lekarza od zaplanowanego zabiegu operacyjnego do czasu poprawy stanu zdrowia lub wyjaśnienia wątpliwości medycznych. Zlecone w okresie przedoperacyjnym badania mają za zadanie pomóc lekarzowi w określeniu aktualnego stanu zdrowia i możliwości jego poprawy, do dnia wyznaczonej operacji.
W dniu zabiegu należy pozostać na czczo, nie przyjmować pokarmów, pić płynów i żuć gumy. Rodzaj znieczulenia wybierany jest przez lekarza anestezjologa po rozmowie z pacjentem. Najczęściej jest to znieczulenie rdzeniowe, z wyłączeniem czucia od pasa w dół. Operacja przeciętnie trwa 90 min. Po zabiegu pacjent wraca na oddział, gdzie pozostaje pod dokładnym nadzorem personelu. Rehabilitacja po operacji endoprotezy stawu kolanowego zaczyna się już następnego dnia po zabiegu.Przy pomocy rehabilitanta pacjent jest pionizowany, uczony chodzenia o kulach i wykonywania ćwiczeń. Około 2 doby po zabiegu usuwany jest dren zabezpieczający przed rozwijaniem się krwiaka w miejscu zabiegu. Około 4 dnia pacjent jest wypisywany do domu z zaleceniem rehabilitacji.
Zabieg alloplastyki jest generalnie procedurą bezpieczną, jednak jak po każdym innym mogą wystąpić powikłania. Świadomość istnienia takiego ryzyka pozwala personelowi podjąć działania zmniejszające prawdopodobieństwo ich wystąpienia, a w razie ich zaistnienia wdrożyć szybkie i skuteczne postępowanie. Dysponujemy nowoczesną salą operacyjną spełniającą najwyższe, światowe standarty oraz własną ,najlepszą na rynku sterylizatornią. Wszystko po to aby jak najbardziej zminimalizować czynniki ryzyka a tym samym zapewnić Państwu gwarancję bezpieczeństwa.
- Infekcje
Wszelkie infekcje wczesne są praktycznie wyeliminowane przez skrupulatne przestrzeganie procedur na bloku operacyjnym oraz w okresie przed i pooperacyjnym: Zdarzają się czasami infekcje nie związane z samym zabiegiem (tzw. późne). Spowodowane są osadzającymi się na endoprotezie (będącej dużym ciałem obcym w organizmie) bakteriami znajdującymi się w ustroju (niewyleczone zęby, infekcja dróg moczowych). Dlatego należy zwalczać wszelkie potencjalne ogniska infekcji w organizmie przed jak i po zabiegu. Większość infekcji udaje się skutecznie leczyć antybiotykami. W skrajnych przypadkach masywne zakażenie może zmusić do wykonania ponownej operacji włącznie z usunięciem protezy. Po wyleczeniu zapalenia kilkanaście tygodni później ponownie wszczepia się inną endoprotezę.
- Złamania
Istnieje niewielkie ryzyko złamań kostnych w obrębie kości udowej piszczelowej lub rzepki . Najczęściej mają ograniczony zasięg i same ulegają wygojeniu, czasem wymagają zespolenia wymagającego dłuższego nieobciążania kończyny
- Obluzowanie protezy
Z upływem czasu użytkowania proteza może się obluzować wobec otaczającej ją kości. Wpływ na to mają zarówno osobnicze właściwości tkanki kostnej jak i sposób użytkowania sztucznego stawu. Leczeniem z wyboru jest wymiana protezy. Aktualny czas przeżycia endoprotez wynosi ok. 15-20 lat dla starszych konstrukcji. Można oczekiwać, że współczesne najnowsze konstrukcje endoprotez pozwolą na wydłużenie czasu użytkowania
- Zaburzenia osi kończyny
Pomimo szczególnej uwagi w trakcie zabiegu na odtworzenie osi kończyny zdarza się, że nie jest ona idealnie skorygowana i pozostaje niewielkie zagięcie osi. Najczęściej zaburzenia są niewielkie i nie stanowią istotnego problemu dla pacjenta.
- Zaburzenia osi kończyny
Zdarzają się rzadkie uczulenia na stopy metali, z których wykonane są implanty. Jeśli zdarzały się reakcje alergiczne na metale wskazane jest wykonanie testów uczuleniowych. Możliwe jest wówczas zastosowanie protezy wykonanej bez użycia tych metali, lub pokrytej specjalną warstwą ochronną.
- Brak ruchu
- Rehabilitacja:
Po wyjściu ze szpitala chory może ćwiczyć sam lub dalej korzystać z pomocy rehabilitanta. Nie należy nadmiernie obciążać operowanego stawu, a jednocześnie nie wolno dopuścić do zesztywnienia kolana. Pojawiający się obrzęk stawu lub ból, który nieustępujący po lekach należy zgłosić lekarzowi prowadzącemu. Przykładowe ćwiczenia usprawniające w okresie pooperacyjnym to:
- prostowanie, zginanie, ruchy okrężne stopy
- zginanie kolana do granicy bólu w pozycji stojącej
- zginanie i prostowanie kolana w pozycji siedzącej
- wciskanie kolana w podłoże (należy wytrzymać 2 – 3 sekundy, po czym powtórzyć ćwiczenie)
- chodzenie o dwóch kulach łokciowych
- schodzenie po schodach w następującej kolejności: kule, operowana kończyna, zdrowa kończyna
- wchodzenie po schodach w następującej kolejności: zdrowa kończyna, kule, chora kończyna.
Ćwiczenia należy powtarzać kilka razy dziennie przez około 10–15 minut. W razie pojawienia się bólu, który nie znika po zaprzestaniu ćwiczenia, należy skonsultować się z lekarzem lub rehabilitantem oraz zmniejszyć intensywność ćwiczeń. Należy także pamiętać, że w pierwsze tygodnie po zabiegu będą wiązały się z koniecznością zapewnienia opieki osób trzecich. Chodzi o transport, przygotowanie posiłków, codzienną toaletę. Z dnia na dzień pacjent będzie odzyskiwał pełną samodzielność.